Ellen Hoffmannplein

Vrijheid en democratie, de vrije wil van de mens. Dat is de symbolische betekenis van de, te midden van de kleurrijke mozaïeken, gelegen vijver op het Ellen Hoffmannplein. Veertien hele cirkels en vijf halve cirkels aan steentjes vormen samen het naar de Joodse inwoonster vernoemde plein. Een plein waarbij je even stilstaat en denkt aan alle slachtoffers van oorlog en geweld. Saamhorig gemaakt door 280 inwoners van Gennep onder leiding van kunstenaar Frans Smeets en zijn dochter Isabelle. Een veelzijdigheid aan inwoners uit verschillende geledingen, verenigingen en scholen verbeelden hun eigen ideeën en maken hun betrokkenheid bij de gemeenschap tastbaar. Op deze manier vormen zij met dit plein een symbool voor de Gennepse gemeenschapszin, vrede en democratie. Naast de kleurrijke mozaïeksteentjes vraagt een tekst op een plaquette om de Gennepse Joden te blijven herdenken. 

Ellen Hoffmann was één van de Gennepse Joden, weggevoerd en nooit terug gekomen. Van Auschwitz werd ze naar een werkkamp gestuurd. Tijdens een evacuatietocht naar Bergen Belsen is zij overleden. Haar man en dochter overleefden de oorlog wel. 

Architectuur
Het Ellen Hoffmannplein ligt harmonieus ingepast tussen de in organische stijl ontworpen gebouwen van het gemeentehuis, de bibliotheek en een appartementencomplex. De architecten Alberts en van Huut, bekend van de hoofdkantoren van ING en Gasunie, tekenden hiervoor.  

De Gennepse Joden 
De Joodse gemeente van Gennep ontstond omstreeks 1845, maar er zijn aanwijzingen dat er ook in de zeventiende en achttiende eeuw Joden in Gennep woonden. Ondanks hun geringe aantal lukte het toch om in 1874 een synagoge te bouwen. De synagoge werd gerealiseerd aan de Kerkstraat (de huidige Torenstraat). In 1943 werd de synagoge in beslag genomen door de Duitsers en verkocht aan een NSB-er, waarop de Gennepse ondergrondse het gebouw in brand stak. Aan het einde van de oorlog was Gennep frontgebied en de zware gevechten beschadigden het gebouw zodanig dat het na de oorlog afgebroken werd. Waar het gebouw stond is nu een organische stadstuin (links van het gemeentehuis).

Joodse Begraafplaats (niet toegankelijk!)  
Kijkend over het muurtje aan de oostkant kun je een glimp opvangen van de grafstenen van Joodse inwoners van Gennep. Allen met de voorkant gericht naar het Oosten, naar de tempel van Jeruzalem, waar de opstanding der doden zal beginnen. Links van de ingang staan nog de muren van het zogenaamde Metaheerhuis, het lijkenhuis waar overledenen ritueel gereinigd werden. De oudste steen op dit kerkhof dateert uit 1794 en is één van de oudste Joodse grafstenen van Limburg. Was de tekst van deze steen enkel in het Hebreeuws, later zie je ook het Latijnse schrift. Dit geeft een indruk van toenemende integratie. De jongste grafsteen uit 1971 is van één van de weinige Gennepse Joden die de holocaust overleefde.

Expositie Tweede Wereldoorlog in de bibliotheek
Als je op het Ellen Hoffmannplein staat, ben je een paar stappen verwijderd van een permanente expositie over de bijzondere gebeurtenissen in de tweede wereldoorlog in de Top van Noord-Limburg. Ga in de bibliotheek de trap af naar de ‘KennisKeuken’ en leer meer over de strijd om de vrijheid in de top van Limburg. Door Operatie Market Garden werd Nederland in september oktober 1944 voor een deel bevrijd. De Gennepenaren zagen de parachutisten boven Groesbeek neerdalen, maar uiteindelijk kwamen de geallieerden niet verder dan Mook en de overkant van de Maas. Het duurde nog vijf barre maanden voordat Gennep bevrijd werd. Gennep werd een frontgebied en de bevolking werd geëvacueerd. In februari 1945 werd het Rijk van Nijmegen en de top van Noord-Limburg  het startpunt van het grote Rijnlandoffensief met Operatie Veritable. In het nabijgelegen Reichswald vond de laatste grote slag aan het westelijke front plaats. Bij Gennep kwam de grootste militaire brug te liggen uit deze oorlog. Churchill en Montgomery zelf kwamen zelf polshoogte nemen van dit knap staaltje techniek. De tentoonstelling met veel foto- en filmmateriaal is gratis te bezichtigingen tijdens de openingstijden van de bibliotheek.

Struikelstenen 
Begin 1941, toen iedereen die één of meerdere Joodse grootouders had zich als zodanig moest laten registreren, waren er volgens de Duitse tellingen zo’n 45 mensen in Gennep met drie of vier Joodse grootouders. Tijdens de oorlog werden ze weggevoerd. Ter nagedachtenis van alle weggevoerde Joden zijn er in Gennep 22 struikelstenen (‘Stolpersteine’) geplaatst bij hun huizen. Je vindt ze op diverse plekken in het centrum.

Joden van Gennep – wandeling
Loop deze wandeling met je mobiel via izi.travel

Middels talrijke originele foto’s en uniek filmmateriaal komt tijdens deze wandeling de tragische geschiedenis van de Gennepse Joden tot leven. Zo leer je de families Andriesse, Kölling, Bock, Kaufman en Leeuwen kennen. Aangrijpend als je weet dat slechts vier Gennepse Joden de holocaust overleefden.

‘Wat een mooi, ontroerend item over de Joden die destijds in Gennep woonden en de herinneringen die nu nog tastbaar zijn.’ Review van Truus Rütter.